skip to main |
skip to sidebar
ඇරිකේසියේ හෙවත් පාමේ කුලයට අයත් කිතුල් ගස කැරියෝටා යුරේන්ස් (Caryota urens) යන විද්‍යාත්මක නමින් හදුන්වයි. මෙම ශාකය ආසියාතික රටවල දක්නට ලැබෙන අතර ශ්‍රී ලංකාවේ තෙත් කලාප වල බහුල වශයෙන් ව්‍යාප්තව පවතී. කිතුල් ගසේ පුෂ්ප මන්ඡරිය පදම් කර කපා එයින් ලබා ගන්නා සාරය (තෙලිදිය) උණු කරපැණි හා හකුරු නිපදවීම පාරම්පරික කර්මාන්තයකි. මෙම තෙලිදිය පැසීමට ඉඩහැර රා නිපදවා පානය කිරිමටද මෙරට ඉතා ඡනප්‍රිය ය. කිතුල් ගසේ නිෂ්පාදන වලට ඉහල ඖෂධීය වටිනා කමක්ද ඇති අතර එහි සියළුම කොටස් මිනිසාගේ සහ විවිධ සතුන්ගේ ප්‍රයෝඡනයට ගත හැකි නිසා ඇත අතිතයේ සිටම මෙම ශාකයට සුවිශේෂි ස්ථානයක් හිමි වි ඇත.
සෘඡු සිලින්ඩරාකාර කදක් සහිතව මි.13-25 උසට වර්ධනය වන ඒකගෘහි ශාකයකි.කදේ පත්‍ර පිහිටි ස්ථානය නිසා ගැට ස්වරුපයක් පැහැදිලිව දක්නට ලැබේ. ද්විගුණ වර්ණදේහ සංඛ්‍යව 32 කි.පත්‍ර සංයුක්ත වන අතර මි.6 ක් පමණ දිගට වැඩේ. පත්‍රවල පැහැදිලි මැද නාරටියක් දක්නට ලැබේ. වසර 10-15 ට පසුව ගසේ මුදුනින් ප්‍රථම පුෂ්ප මන්ඡරිය හට ගනි. ඉන්පසු ගසේ පහලට ඇති පත්‍ර අක්ෂයේ මල් ( පුෂ්ප මන්ඡරිය) හට ගැනීම වසර කීපයක් පුරාම සිදු වේ. මල් පිපිම සහ ඵල හට ගැනීම අවසානයේ පත්‍ර සහ කද මිය යාම සිදු වේ.
කිතුල් ශාකය බහුලව ව්‍යාප්ත වී ඇත්තේ (තෙත් කලාපයේ) ස්වාභාවික වනාන්තරවලය. මීට අමතරව තෙත් කලාපයේ බොහෝ දිස්ත්‍රීක්ක වල ගෙවතු වලද කිතුල් ව්‍යාප්ත වී ඇත. කිතුල් ශාකය බහුල වශයෙන් ව්‍යාප්තව ඇති කෑගල්ල, රත්නපුර හා බදුල්ල යන දිස්ත්‍රික්ක වල ගෙවතු වල පමණක් මිලියන 10 පමණද ශ්‍රී ලංකාවේ සියළු ප්‍රදේශ වල ගෙවතුවල ගස් මිලියන 17 පමණ ඇතැයිද තක්සේරු කර ඇත. මීට අමතරව තෙත් හා අතරමැදි කලාප වල ස්වාභාවික වනාන්තර වලද කිතුල් ව්‍යාප්ත වී ඇත.
කිතුල් ගස ස්වාභාවික පරිසරය තුල ඉතා හොදින් වර්ධනය වේ. මෙසේ වසර 10-15 ක් වැඩීමෙන් පසු මල් හට ගනී. ලබා ගත හැකි තෙලිදිය අස්වැන්න ගසින් ගසට විශාල වශයෙන් වෙනස් වන අතර වැඩි අස්වැන්නක් දෙන ප්‍රභේද මේ දක්වා හදුනාගෙන නැත. එම ප්‍රභේද නිවරදිව හදුනාගෙන වැවිලි භෝගයක් ලෙස දියුණු කල හොත් ආර්ථිකයට විශාල දායකත්වයක් ලබා දිය හැකි වේ. කිතුල් ගස ස්වාභාවික වනාන්තර පරිසරය තුල අවම සම්පත් ප්‍රමාණයක් ප්‍රයෝඡනයට ගනිමින් සාර්ථක වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරන ශාකයකි. එම නිසා කිතුල් ශාකය ප්‍රචලිත කිරිමට පියවර ගැනීම කාලෝචිතය.
දැණට ලැබි ඇති දත්ත වලට අනුව මලක සාමාන්‍යය තෙලිදිය අස්වැන්න බෝතල් 1 ක් පමණ නිපදවිය හැකිය.
බීඡයේ ඇති පළාවරණය ඉවත් කිරිමෙන් පහසුවෙන් හා කඩිනමින් පැලවීම ආරම්භ වේ. මෙම ක්‍රමය අන්ගමනය කිරිමෙන් 50% පමණ ප්‍රරෝහන ප්‍රතිශතයක් සතියකින් පමණ ලබා ගත හැක.
මේ දක්වා කිතුල් ශාකයට හානිකර කිසිදු රෝගයක් හදුනාගෙන නැත.පලිබෝධ
තෙලිදිය අස්වැන්න ලබා ගැනිමට දැනුම හා විශේෂ හැකියාව අවශ්‍ය වීම සහ දිනපතා ගසට නැගීමට ඇති අපහසුතාවය.
අනෙකුත් වැවිලි භෝග දියුණු කිරිමට ගෙන ඇති පියවර සමග සැසදීමේදි කිතුල් ගස ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකාය් වැදගත් ශාකයක් වුවද මේ පිළිබදව අවධානය යොමුකර එයින් ලබන ආර්ථික ප්‍රයෝඡන වැඩි කිරිමට මේ දක්වා කිසිදු සෑහිමකට පත්වන අවධානයක් යොමුකර නැත. දැනට කිතුල් ගස ප්‍රයෝඡනයට ගන්නා ආකාරයට අනුව මෙම ශාක වදවිමට හැකියාව ඇත. එම නිසා කිතුල් ශාකය ආරක්ෂා කර ආරථික ප්‍රයෝඡනයට යොදා ගැනිමට ක්‍රමාණුකූල වැඩ පිළිවෙලක් නොපමාව ආරම්භ කල යුතු වේ. මේ සදහා අනුගමනය කළයුතු ප්‍රධාන ක්‍රියා මාර්ග
